BV

Het op gang brengen van de transitie naar een aardgasloze gebouwde omgeving. De legitimering van een overheidsinterventie op basis van marktfalen is hier van toepassing op de casus warmtenet in Zaandam-Oost. Het doel is het transporteren van warmte uit o.a. biomassa van Bio Forte aan afnemers in Zaanstad.

Wethouder Baerveldt vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Mutluer

Gemeente Zaanstad is samen met Duurzame Energienetwerken Noord-Holland (DENH) eigenaar van het Warmtenet Zaanstad BV. Gemeente Zaanstad  heeft een belang van 39% in de Aandelen (uitsluitend stemgerechtigd), alsmede een belang van 100% in de Aandelen C (stemrechtloos)

Risicoprofiel

Het financieel belang is hoog. De gemeentelijke deelneming is onderhandeld op € 4,25 miljoen. Deze deelneming wordt op die basis nu gewaardeerd op € 1,95 miljoen. Gemeente Zaanstad heeft een voorziening getroffen voor het verschil van € 2,3 miljoen. Het risico dat de getroffen voorziening te klein blijkt (omdat de marktwaarde van de deelneming daalt) wordt opgenomen als risico voor het weerstandvermogen. De politieke en maatschappelijke betrokkenheid zijn groot: de activiteiten van het Warmtenet richten zich op het leveren van warmte aan inwoners. De gemeente participeert in het Warmtenet vanuit het publieke belang en de maatschappelijke doelen die de gemeente wil realiseren

Marktontwikkelingen/Risicoanalyse

Terugblik 2019

Het warmtenet van Zaanstad, dat een samenwerking is van de gemeente, Firan, ENGIE en woningbouwcorporaties Parteon en Rochdale, is in november 2019 in gebruik genomen. Daarbij wordt in eerste instantie gebruik gemaakt van de gasgestookte hulpwarmtecentrale van Engie in de flat Perim en zijn de flatgebouwen Perim en Brandaris alvast op het warmtenet aangesloten. Dit is vooruitlopend op het in bedrijf stellen van de biomassacentrale van BioForte aan de Pascalstraat. Als de biomassacentrale vol in bedrijf is, gaat het warmtenet warmte leveren aan 5 flatgebouwen (IJdoorn, Noordwachter, Pharus, Perim en Brandaris).

In de initiële plannen van het warmtenet in Zaanstad worden in 2020 ruim 2.200 woningen (“minimal case”) aangesloten op het warmtenet. Daarnaast verwacht WNZ in de toekomst nieuwbouwwoningen aan te kunnen sluiten (dit is vastgelegd in het warmteplan van gemeente Zaanstad) en extra woningen van woningcorporaties aan te sluiten waardoor het aantal aansluitingen zal oplopen tot ruim 4.600 (expected case).

Voortgang

De “minimal case” is de basis waarop het huidige businessplan van WNZ is gebaseerd. De realisatie van het leidingen netwerk is met minimale vertraging en beperkte aanspraak op de post onvoorzien het grootste deel van het warmtenetwerk gerealiseerd. Echter beide partners van WNZ, ENGIE en Bio Forte, zijn als gevolg van het intrekken van de PAS (Programma Aanpak Stikstof) aanzienlijk vertraagd. De geplande oplevering (=”minimal case”) van het warmtenetwerk, biomassa ketels en HWC’s was gepland op 1 september 2019 om op 1 oktober 2019 met de bedrijfsvoering te starten.

In november is het warmtenetwerk in proefbedrijf gegaan en is de eerste warmtelevering aan een ketelhuis van Perim geleverd. Met het nog beperkte ketelvermogen van alleen HWC Perim is één flat Perim met twee ketelhuizen en één ketelhuis van Brandaris op het warmtenetwerk aangesloten.

Doordat lange tijd onduidelijk was wat als vervanger van PAS regelgeving gebruikt moest worden is de Wnb vergunning uiteindelijk op 27 januari 2020, ruim 7 maanden later afgegeven. Vanaf dat moment kon de revisie van de omgevingsvergunning door Bio Forte bij de gemeente Zaanstad worden ingediend. Noot: Deze is ten tijde van het verschijnen van dit jaarverslag afgegeven. Op dit moment is de biomassa centrale nog steeds in proefbedrijf en opnieuw wordt het samenwerkingsverband gehinderd door het volgende issue, Corona. De fabrikant van de biomassacentrale komt uit Italië uit het gebied rondom Venetië dat op slot zit.

Ook voor ENGIE is het moment dat de Wnb vergunning is afgegeven, januari 2020, de start voor de hernieuwde aanvraag van de omgevingsvergunning voor de HWC Brandaris. Deze vergunning is ten tijde van het verschijnen van dit jaarverslag reeds afgegeven. Als gevolg de vertragingen in de vergunningen door de stikstofproblematiek zijn slechts 3 van de 9 ketelhuizen van de flats aangesloten.

Resultaten op de businesscase:

Het gevolg van deze vertragingen heeft veel impact op de warmtelevering. Een beperkt aantal woningen (606 van de 2200 stuks) zijn nu aangesloten, overige woningen worden vanaf mei 2020 aangesloten. Nog geen utiliteitsgebouwen en ook nieuwbouwgebieden zijn nog niet aangesloten. Daarboven op hebben we een zeer zachte winter gehad.

Maatschappelijke onrust biomassacentrale

De maatschappelijke discussie over de inzet van biomassa als energiedrager is gepolariseerd  en over de voorwaarden voor en de noodzaak van het inzetten van biomassa als alternatief voor aardgas in een transitiefase wordt veel discussie gevoerd. Zaanstad maakt een kritische afweging en heeft een duidelijke positie met betrekking tot de inzet van duurzame biomassa als tijdelijke transitie energiebron ter realisatie van de opstartfase van het warmtenet Zaanstad in de Zaanse vergunde biomassacentrale. Op de maximale duurzaamheid van die Zaanse centrale wordt ook actief gestuurd en geacteerd door het College.

Incidenten

De aanleg van de leidingen van de Biomassa centrale kende de nodige uitdagingen. De leidingen lopen deels langs de flats de Brandaris, Pharus en Perim. Als gevolg van afvaldumpingen was het niet veilig voor de bouwvakkers en is de bouw tijdelijk stilgelegd. Na het plaatsen van tijdelijke netten, kon de aanleg van de leidingen hervat worden.

Korte vooruitblik 2020

Op 22 januari 2020 heeft de derde Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) plaatsgevonden. De AvA heeft een besluit genomen over:

• De ontwikkeling van het businessplan voor de duurzame doorgroei van het warmtenet
• De ontwikkeling van een subsidieaanvraag in het kader van de BZK-regeling Proeftuin Aardgasvrije Wijken.

Later in het jaar zal hier de bestuurlijke afweging op plaatsvinden.

Financiële positie / Onderbouwing voorziening

• Ten tijde van het verschijnen van dit jaarverslag was Warmtenetwerk Zaanstad BV nog bezig met het finaliseren van de jaarrekening over 2019.
• Op basis van de situatie ultimo 2019 zoals WNZ aan de RvT heeft gerapporteerd en de door WNZ aagedragen oplossingsrichtingen voor het opvangen van door PAS veroorzaakt achterblijven van realisatie van GJ afzet, wordt de conclusie onderschreven dat de door de gemeente Zaanstad getroffen voorziening in 2019 voldoende onderbouwd is.

Risico’s

• Nog niet alle vergunningen van de biomassacentrale zijn onherroepelijk verklaard. Als de biomassacentrale niet (tijdig) als primaire warmtebron kan functioneren voor het warmtenet dan heeft dit ook grote financiële gevolgen voor het warmtenet.
• Publieke opinie over het gebruik van op hout gestookte biomassacentrales, zoals in de biomassacentrale voor het warmtenet, wordt negatiever
• Als er onvoldoende voortgang wordt geboekt op het ontwikkelen van alternatieve warmtebronnen, heeft dit tot gevolg dat:
  • Uitbreiding van het warmtenet langer duurt
  • Biomasscentrale langer blijft werken
• Als de resultaten van de metingen Biomasscentrale niet binnen de wettelijke normen vallen kan dit leiden tot aanvullende maatregelen. Dit kan financiële consequenties hebben

Beheersing

• Klankbordgroep raad
• Annotaties B&W AVA Warmtenet;
• Voorlichting over Biomassa en alternatieve warmtebronnen