Anders dan gebruikelijk laten wij in dit eerste hoofdstuk zien waar we staan bij de uitvoering van het coalitieakkoord. Halverwege de bestuursperiode 2018-2022 gebruiken we de jaarrekening ook om terug te kijken op de uitvoering van het coalitieakkoord tot nu toe. In dit geval gaat het om twee versies: ‘Vandaag aan de slag voor het Zaanstad van morgen’ (2018-2020) en het recente akkoord ‘De molen op de wind zetten’(2020-2022).
In beide akkoorden hebben wij als college de ambities vastgelegd in acht bestuurlijke ambities. De missie: Wij werken aan een welvarende, veilige en duurzame stad, waarin iedere Zaankanter prettig en gezond woont, werkt en recreëert. Wij zijn een bereikbaar bestuur voor inwoners en ondernemers en gaan samen met hen aan de slag om Zaanstad mooier en sterker te maken.
Per bestuurlijke ambitie zoals genoemd in het coalitieakkoord, zijn voor het gemak van de lezer de belangrijkste doelstellingen en resultaten op hoofdlijnen hieronder uiteengezet. De meest recente berichten zijn ook te volgen via www.bestuurlijkeambities.zaanstad.nl.

1. Verstedelijking, ruimtelijke structuur en bereikbaarheid (Prettig wonen)
2. Toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg (Gezond leven)
3. Aandacht voor ouderen in Zaanstad (Waardig ouder worden)
4. Profiteren van de economische groei, onderwijs en arbeidsmarkt (Welvarende stad)
5. Veiligheid en ondermijning (De veilige stad)
6. Duurzaamheidstransitie (Duurzaam en groen)
7. Gebiedsgericht aanpak: Poelenburg en Peldersveld (Krachtige kernen en wijken)
8. Samen met de stad (Bereikbaar bestuur)

Het overzicht in hoofdstuk 1 pretendeert niet volledig te zijn. Het geeft op hoofdlijnen aan waar we staan. Ook helpt het ons te bepalen wat we nog te doen hebben in de resterende bestuursperiode.
In het coalitieakkoord worden soms concrete activiteiten benoemd en soms een cijfer of een wens. We plaatsen de resultaten van de uitvoering in het perspectief van vier jaar coalitieakkoord. Halverwege deze bestuursperiode kan dat betekenen dat we een convenant sluiten om een lange termijn doelstelling te realiseren. Het kan ook betekenen dat we een visie geformuleerd hebben die ons in staat stelt onze doelstellingen na 2022 te realiseren. Het volgende overzicht is daar ook een weerslag van; soms hebben we harde cijfers, soms een afspraak, een convenant of een plan of visie.
En het overzicht is niet uitputtend, maar een greep uit een grotere lijst met resultaten per bestuurlijke ambitie.  

Impact Corona
Logischerwijs vormt terugkijken de basis om met focus vooruit te kunnen kijken. Het helpt ons te bepalen wat we nog te doen hebben in de resterende bestuursperiode. In de huidige situatie is dat anders. De impact van de coronacrisis op de Zaanse samenleving is groot. Het raakt veel beleidsterreinen van onze organisatie en we kunnen nog niet overzien hoe lang deze situatie aanhoudt en welke schade daaruit voortvloeit.
We doen ons uiterste best om de schade zo veel als mogelijk te beperken met de middelen die we hebben. Het is van belang dat inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen zo veel als mogelijk worden ondersteund.
Het COVID-19 (Corona) virus heeft geen financiële gevolgen voor de jaarrekening 2019 van de gemeente Zaanstad, maar naar verwachting dus wel voor veel beleidsterreinen van onze begroting 2020 en mogelijk voor de jaren daarna. Hoe groot de financiële impact is en wat en wat dat precies betekent voor het realiseren van de ambities in het coalitie akkoord is nu onmogelijk te bepalen.

Doelstellingen en resultaten op hoofdlijnen

We beginnen steeds met een korte weergave van de ambities uit de coalitieakkoorden en gaan vervolgens in op de resultaten.

1.Prettig wonen

Ambities
Bouwen, bouwen, bouwen
Zaanstad wil een prettige stad zijn om te wonen, werken en recreëren. Om het aantal woningen in Zaanstad te vergroten en diverser te maken, moeten we met alle partijen flink aan de slag.  Zo willen we samen sociale huur en betaalbare koopwoningen toevoegen. Daarmee verkorten we de wachttijden voor starters. En om de mogelijkheden voor doorstromers te verbeteren, moeten er ook  woningen in het midden en hogere segment komen.

Meer en sneller
Dit betekent dat er veel gebouwd moet gaan worden. Dat gaat vooral binnenstedelijk gebeuren: op braakliggende terreinen, voormalige bedrijventerreinen en in oude industriële panden. Zo behouden we het karakteristieke Zaanse landschap. In totaal hebben we 16 locaties aangewezen die de versnelling van de woningbouwproductie mogelijk maken. Deze locaties krijgen extra aandacht.

Een leefbare stad
De groei van de stad is een kans om de kwaliteit van de stad te verbeteren. Met MAAK.Zaanstad doen we dat in samenspraak met de bewoners: samen werken we aan een leefbare stad. Een stad met goede sport- en culturele voorzieningen en waardevolle evenementen zoals Sail en de Zomer van Monet. Daarnaast vraagt een groeiende stad om een goede bereikbaarheid. Met zowel de fiets, het openbaar vervoer als de auto. En zowel binnen onze gemeentegrenzen als daarbuiten, in onze regio.

Wat hebben we bereikt?
De uitdagingen op de woningmarkt zoals geschetst in de Landelijke Nationale Woonagenda, zijn ook in Zaanstad aan de orde. Wij werken er daarom hard aan om  meer betaalbare woningen te bouwen en de doorstroming binnen de woningmarkt te bevorderen.
We hebben de ambitie om 20.000 woningen in 20 jaar te realiseren. Bij deze schaalsprong naar 200.000 inwoners is cruciaal dat we een woon-werkstad blijven. In het maken van de perspectieven van de verschillende MAAK gebieden hebben we samen met de inwoners gezocht naar een passend evenwicht tussen verschillende functies, zoals wonen, werken en voorzieningen als cultuur en sport. Die inhoudelijke opgave vereist maatwerk en  ziet er in de Achtersluispolder  anders uit dan in Kogerveld.
In 2019 zijn 695 nieuwe woningen gerealiseerd: 520 nieuwe woningen en 175 toevoegingen zoals woningen boven winkels, woningsplitsing, transformatie en functieverandering. Verder zijn er concrete plannen voor de bouw van 11.000 woningen. Sommige plannen zitten nog in de beginfase, in andere gevallen zijn woningen bijna opgeleverd. Verschillende overeenkomsten voor de bouw van nieuwe woningbouwprojecten beogen het woningaanbod in de toekomst te vergroten. Hierbij gaat het onder meer over de volgende projecten: Kroon, Meneba, Catharinatoren, Zaanse Helden, Tijdgeest en de overeenkomst met Verkade voor woningbouw op het Verkade terrein (Overtuinen). Wat betreft de top 16 woningbouwprojecten start de bouw in de gebieden Brokking, Kreekrijk en Burano (145 zorgwoningen). De stikstof problematiek zorgt overal in de stad voor vertraging, maar vooral in het centrum.
In 2019 heeft Zaanstad een samenwerkingsovereenkomst (2020-2024) met corporaties en huurdersorganisaties gesloten. Deze overeenkomst voorziet enerzijds  in een groei van 900 sociale huurwoningen in de bestaande bouw en anderzijds in de nieuwbouw van 3.000 sociale huurwoningen in tien jaar. Ook zijn er concrete afspraken in het kader van Pact Poelenburg gemaakt om te komen tot een verhouding van 40 procent sociale huur en 60 procent vrije sector/koop. Die afspraken zijn gericht op een wijk waar het fijn en veilig wonen, werken en verblijven is.
De afgelopen anderhalf jaar heeft de gemeente 192 huurwoningen in Poelenburg of Peldersveld volgens voorrangsregels verhuurd aan woningzoekenden met een baan, pensioen, studiefinanciering of een startkwalificatie. Van die nieuwe huurders werken er 176 in de non-commerciële dienstverlening (zoals de zorg, het onderwijs of de politie).
De aanpak om de bestaande woningvoorraad te verbeteren en levensloopbestendig te maken, loopt op koers: vorig jaar is bij 152 woningen de fundering hersteld. In 2020 moet dit volgens planning bij in totaal 300 woningen gebeuren. Voor bewoners is een stappensubsidie beschikbaar voor verduurzaming van bestaande woningen. Bijvoorbeeld voor warmtepompen, zonneboilers of (vloer)isolatie al dan niet in combinatie met funderingsherstel.

Bereikbaarheid en mobiliteit stad en regio
De groei van de stad kan niet zonder een goede infrastructuur. In 2019 is de ontwikkeling van het nieuwe Zaans Mobiliteitsplan (ZMP) gestart. Dit plan beschrijft de ambitie van Zaanstad op het gebied van mobiliteit tot 2040. De analysefase is in 2019 afgerond. Eind 2020 leggen wij het ZMP inclusief uitvoeringsagenda en financieringsstrategie ter besluitvorming voor aan de raad.
Om de overlast op doorgaande wegen te verminderen, zijn in 2019 diverse stappen gezet.

• Eind 2019 hebben de provincie Noord-Holland, Vervoersregio Amsterdam en Zaanstad de wijzigingsovereenkomst II Planstudie Verbinding A8-A9 getekend. Hierin wordt de samenwerking tussen de partners in deze planstudie fase verlengd en is tevens een aantal zaken geactualiseerd. Zo heeft de provincie het Golfbaanalternatief als voorkeursalternatief aangewezen.

• In het kader van de Corridorstudie Amsterdam – Hoorn (A8) hebben het rijk en wij (als onderdeel van de regio) de bestuursovereenkomst getekend over een omvangrijk mobiliteitspakket van ruim een half miljard euro. In dit pakket zijn projecten opgenomen die cruciaal zijn voor de Zaanse ambities in onder meer MAAK.Zaanstad: Aanpak Guisweg, Ombouw van A7/Prins Bernhardweg tot stadsweg en de Aanpak Vijfhoek, Ambacht, N516, Thorbeckeweg (AVANT).  
• De planstudiefase AVANT/Thorbeckeweg is vorig jaar afgerond. Daarbij is keuze gevallen op het voorkeursalternatief. De realisatie van de aanpassingen wordt verwacht in 2021-2022.
• In 2019 is de Verkenning Guisweg afgerond en een begin gemaakt met de planstudiefase. De Verkenning bracht als uitkomst dat alleen het alternatief waarbij spoorlijn en Provincialeweg op maaiveldhoogte blijven en auto en fiets ongelijkvloers kruisen, inhoudelijk én financieel kansrijk is. In de Planstudie wordt dit alternatief verder uitgewerkt. Die uitwerking is naar verwachting medio 2021 klaar.  

Ook maakt het volledig maken van afrit 3 op de A8 ter hoogte van het politiebureau deel uit van het project Guisweg.

Met de ondertekening van de overeenkomst Corridor Amsterdam-Hoorn en het starten van de planstudie Guisweg is in 2019 ook een belangrijke stap gezet om spoorboekloos te kunnen gaan rijden op de Zaanlijn. Daarvoor is opheffing van de spoorwegovergang bij de Guisweg een voorwaarde.

• Tijdens het Bestuurlijk Overleg Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) in het najaar 2019 is besloten een onderzoek te starten naar een hoogwaardig openbaar vervoersverbinding (HOV-verbinding) op de ZaanIJcorridor (Zaanstad-Amsterdam-Noord). Hierbij worden tracékeuzes, halteringen en alle opties van bus tot metro tegen het licht gehouden. Eind 2020 moet dit onderzoek zijn afgerond.

In 2019 is er ook intensief overleg geweest met de gemeente Amsterdam en de provincie Noord-Holland over andere bereikbaarheidsprojecten. Goede verbindingen (wandel- en fietspaden,) tussen Amsterdam, Zaanstad en Noord-Holland zijn immers van groot belang. In het ontwikkelen van de bereikbaarheidsagenda werken we actief samen met Amsterdam, de Vervoersregio Amsterdam (VRA), Metropoolregio Amsterdam (MRA), de provincie, de NS en Prorail.

In 2019 is met de VRA intensief gewerkt aan de nieuwe OV-concessie voor Zaanstreek-Waterland. Mede op basis van onze ideeën is in het najaar van 2019 een programma van eisen op de markt gezet. Zo is de eis geformuleerd dat de concessiehouder zero emissie busvervoer moet aanbieden in de hele regio. Zo dragen we bij aan een duurzamer Zaanstad. De concessie wordt volgens planning in de loop van 2020 vergund.

Vervoer over water ; bruggen en sluizen.
De werkzaamheden aan de Wilhelminasluis zijn herstart. Verwachting is, dat de sluis en beide bruggen medio 2020 weer door het weg- en scheepvaartverkeer benut kunnen worden.
Naar aanleiding van het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over het incident op de Bernardbrug heeft de gemeente een Plan van aanpak veiligheid brugbediening opgesteld. Er wordt voortvarend aan de uitvoering van dit plan gewerkt. Inmiddels zijn er extra camera's op de op afstand bediende bruggen geplaatst voor het bereiken van het totaalbeeld. Daarnaast zijn op het merendeel van de bruggen gele markeringen met een zwart kruis aangebracht.

2. Gezond leven

Ambities
Van meer sportplekken tot goede schoolgebouwen
In Zaanstad willen we dat inwoners zich fit voelen, lekker in hun vel zitten en mee kunnen doen. Daarom werken we samen met inwoners en partners aan een Gezond Zaanstad in 2040. Om de stijgende zorgkosten beheersbaar te krijgen en hulp in de toekomst betaalbaar te houden, nemen we stevige maatregelen. Minder verwijzingen naar dure hulp, beter voorkomen dan genezen en een laagdrempelige toegang naar hulp. Daarom gaan we vanaf 2020 verder met één stedelijk jeugdteam.

Mantelzorgers zijn van onschatbare waarde
Inwoners vragen we te kijken naar hun eigen netwerk en naar wat ze nog zelf kunnen doen. Mantelzorgers zijn van onschatbare waarde: zij verdienen blijvend waardering. We investeren in verbeteringen die zorgen voor een betere en gezonde leefomgeving. Denk aan meer huisvesting voor kwetsbare groepen, maar ook aan meer groen, goede schoolgebouwen en meer sportplekken.
Om iedereen te kunnen laten sporten in Zaanstad, zetten we in op goede sportaccommodaties die voor iedereen toegankelijk zijn en multifunctioneel inzetbaar. Ook halen we aansprekende topsportevenementen naar Zaanstad.

Wat hebben we bereikt?
Alle inwoners, die een hulpvraag of behoefte aan ondersteuning hadden, zijn door het sociaal wijkteam of jeugdteam geholpen. De tevredenheid over deze ondersteuning is hoog. Het aantal bezwaren en klachten is nihil. De verwijzingen naar WMO en jeugdhulp worden zo tijdig en passend mogelijk gedaan. De hulp en ondersteuning die in de tweede lijn wordt geleverd, is ook steeds beter passend en meer op maat. Dit houdt de kosten ook beheersbaar.  
Met een bewezen systeem voor resultaatsturing in de WMO kunnen hulp en ondersteuning meer op maat worden geboden. Sociaal wijkteam, de inwoner en de aanbieder van de zorg kunnen nu frequent samen bekijken of de verleende zorg voldoet of dat deze aangepast moet worden. In nauwe samenwerking met Centrum Jong en de sociale wijkteams is bovendien de toegang tot ondersteuning vereenvoudigd
In de samenwerkingsovereenkomst (2020-2024) met woningcorporaties en huurdersorganisaties zijn afspraken over wonen en zorg gemaakt. Woonvormen voor inwoners met zorgbehoeften krijgen voorrang in de bouwplannen.  
In samenwerking met het Leger des Heils hebben we vijf ‘overbruggingswoningen’ gerealiseerd. Per woning kunnen twee tot drie gezinnen die dakloos zijn geraakt, tijdelijk hier verblijven. In samenwerking met een sociaal wijkteam wordt vervolgens gewerkt aan een oplossing voor definitieve huisvesting. Hierdoor vermindert het aantal doorverwijzingen naar de tweedelijns zorg.  
Op verschillende maatschappelijke gebieden is hard gewerkt aan  gezondheidspreventie. Zo heeft een inventarisatie plaatsgevonden over de voorlichting op scholen over alcohol en drugs. In het kader van het actieprogramma Kansrijke start is ook de samenwerking tussen kraamzorg, het medische veld en de wijkteams geïnventariseerd. Om escalaties te voorkomen en schade bij kinderen te beperken, is het programma Scheiden zonder schade tot stand gekomen. Samen met partners in de stad is de Gezondheidsvisie opgesteld en is een LinkedIn groep in het leven geroepen, getiteld ‘Samen werken aan een gezond Zaanstad’.
Overgewicht stabiliseert in Zaanstad, er is nog geen daling. Het programma Jongeren op gezond gewicht (JOGG) is daarom verbreed; er zijn extra beweeggroepen binnen de ‘ZaansFit beweegclub’ gestart, zodat kinderen met overgewicht wekelijks met elkaar in de wijk kunnen sporten.
Sport draagt in belangrijke mate bij aan een gezond leven. We hebben diverse (top)sportevenementen naar Zaanstad toegehaald. Voorbeelden daarvan zijn: de EK-kwalificatiewedstrijd van het Nederlands Volleybalteam Heren in Topsportcentrum De Koog, het Eredivisietoernooi beachvolleybal op de Rozengracht, Triathlon Zaanstad in omgeving Westzaan/Assendelft, Polsstokhoogspringen op het Marktplein in Wormerveer, de Wielerronde in Assendelft en de Internationale trainingsstage karate bij Choku.  
Samen met vertegenwoordigers van sport- en maatschappelijke organisaties hebben we gewerkt aan het Zaans Sportakkoord. Dat leidde onder meer tot een werkconferentie met 80 deelnemers. We willen komen tot een concreet plan dat sport en bewegen voor iedereen in Zaanstad zo leuk en toegankelijk mogelijk maakt.  Het initiatief voor het opstellen van een eigen Zaans Sportakkoord komt voort uit het Nationale Sportakkoord. Het Zaans Sportakkoord wordt eind maart ingediend bij het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport.
Meedoen Zaanstad is een onderdeel van het armoedebeleid. Eind 2019 is een onderzoek uitgevoerd naar de lage deelname aan sport- en culturele activiteiten die via Meedoen Zaanstad worden aangeboden. Het onderzoek heeft inzichtelijk gemaakt welke belemmeringen ouders en kinderen hebben om zich voor een activiteit op te geven. Ook maakte dit duidelijk hoe de regeling effectiever kan worden. In het verlengde hiervan kijkt de stichting Leergeld of kinderen mee kunnen doen en voldoende middelen hebben voor schoolattributen, kleding, fietsen etc.
We stimuleren gezondheid in samenwerking met het sportbedrijf als uitvoerder van het sportbeleid. Zo zijn vorig jaar alle binnensport accommodaties en zwembaden rookvrij gemaakt en is opdracht gegeven om gezond eten in sportkantines te bevorderen. Om het roken verder te ontmoedigen is een onderzoek gestart naar de mogelijkheden van rookvrije openbare speeltuinen.

3.Waardig ouder worden

Ambities

In de strategische agenda Ouder worden in Zaanstad staat beschreven hoe de gemeente met andere partijen gaat samenwerken op het gebied van wonen en zorg van ouderen in Zaanstad.  Vanuit de behoeften van de oudere inwoners is gekeken naar wat er de komende jaren nodig is. Daar kwamen vijf ambities (doelen) uit:

• dat mensen zoveel mogelijk in hun eigen wijk kunnen blijven als zij ouder worden;
• dat er passende woningen en woonvormen zijn voor de ouderen van nu en van de toekomst;
• dat ouderen blijven meedoen en onderdeel zijn van een prettige leefomgeving;
• dat mensen ouder kunnen worden in een veilige en toegankelijke omgeving met goede voorzieningen in de buurt;
• dat er een gevarieerd zorg- en dienstenaanbod voor ouderen in de wijk is en een goede spreiding van gecombineerde woonzorgvormen in Zaanstad.

Wat hebben we bereikt?

De groei van het aantal ouderen is de komende jaren omvangrijk. Daardoor neemt de vraag naar zorg en ondersteuning toe. Bovendien heeft de vergrijzing invloed op de woningbouwopgave. Hieronder beschrijven we de resultaten op de vijf eerder genoemde ambities:

Nieuwbouwopgave voor ouderen in beeld
We hebben de toekomstige nieuwbouwopgave voor woningen, beschutte woonvormen en intensieve zorgplekken voor ouderen gekwantificeerd tot 2030. Deze nieuwbouwopgave is opgenomen in de uitvoeringsagenda Wonen 2019-2024.
Daarnaast hebben we deze opgaven voor seniorenhuisvesting opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst 2020-2024 die we gesloten hebben met de woningcorporaties en Huurdersoverleg Zaanstreek (HoZ). Dat betekent dat corporaties hiermee rekening houden in hun bouwopgaven. Tenslotte hebben we woonvormen voor (zorgbehoevende en zelfstandig wonende) senioren opgenomen in de MAAK perspectieven Kogerveld en Centrum Oost. Die woningen worden dan gebouwd op plekken waar voorzieningen zijn of worden gerealiseerd.

Ouderenhuisvesting in Zaanstad
We hebben concrete plannen voor ouderenhuisvesting in voorbereiding op diverse plekken in de stad. Soms gaat het om nieuwbouw, soms betreft het transformatie van oude complexen. Enkele voorbeelden zijn:

Zaandam
In Zaandam is in 2019 gestart met de bouw van 145 huurwoningen in Burano, voornamelijk vrije sector. Daarnaast zijn er diverse voor senioren geschikte appartementencomplexen in de verkoop of in aanbouw, zoals De Makelaar, De Industrieel en Gouwpark in Zaandam. 

Assendelft/Westzaan
In Assendelft is de transformatie van woonzorgcomplex Festina Lente in voorbereiding. In het centrumgebied van Saendelft onderzoekt Eigen Haard of een deel van de geplande appartementen specifiek voor ouderen gerealiseerd kunnen worden.
Parteon onderzoekt samen met bewoners in Assendelft de mogelijkheid voor een hofje voor senioren op de locatie Smeeke Ven in Assendelft.
Omdat er een grote behoefte is aan aanvullende woonvormen voor senioren in Westzaan, ondersteunen wij particuliere eigenaren bij een onderzoek naar de mogelijkheid om een aantal zorgappartementen op eigen grond te realiseren. Het betreft een pilot om te zien of dit voor herhaling vatbaar is.

(Koog) Zaandijk:
In het project Bannehoven zijn sociale huurwoningen en kangoeroewoningen opgenomen. Aan de Tamboerijnhof werkt een ontwikkelaar aan een appartementencomplex dat geschikt is voor ouderen.
In Westerkoog centrum werken we aan planvorming voor ouderenwoningen.

Wormerveer/Krommenie
In 2019 is het plan Wonen in de Fortuin in Krommenie opgeleverd. Het gaat hier om 11 levensloopbestendige koopappartementen voor senioren. Het plan is in samenspraak met de buurt tot stand gekomen.
Verder is er vergunning verleend voor de derde fase van de Amandelbloesem in Wormerveer. Hier worden 40 sociale huurappartementen voor senioren gerealiseerd.
In Krommenie is de planvorming Durghorst fase 2 gestart. In de aanbesteding van het Gasfabriekterrein is een woonvorm voor 35 senioren meegenomen.

Subsidie voor doorstroming

Bij de provincie Noord-Holland zijn financiële middelen aangevraagd ter bevordering van de doorstroming van ouderen uit eengezinswoningen. Deze subsidie zetten wij in voor een financiële doorstroomregeling en voor informatie en communicatie over complexen voor ouderen.

Toegankelijk maken van de bestaande woonvoorraad van ouderen 
Samen met corporaties werken we aan het beter toegankelijk maken van complexen waar veel ouderen wonen. Mede door cofinanciering zijn inmiddels al 157 woningen (waaronder de Schildershoek) beter toegankelijk gemaakt, onder meer door het aanbrengen van elektrische deurdrangers. Hetzelfde is gebeurd in seniorencomplex Langeweide (90 bewoners).  
Woningcorporatie ZVH heeft in 2019 één van de kleurenflats aan de Vermiljoenweg aangepast. Zo is de entree afgesloten en voorzien van een intercom, zijn er scootmobiel-opstelplaatsen gerealiseerd vlak naast de lift en zijn de galerijen opgehoogd. Hierdoor zijn 154 woningen voor ouderen beter toegankelijk gemaakt.
Ook is gewerkt aan verduurzaming in deze kleurenflat. Bewoners koken allemaal op inductie en gebruiken geen gas meer in de woningen .

Veiligheid voor ouderen
De veiligheidsregio Zaanstreek Waterland voert schouwen uit bij woonzorgcomplexen, adviseert de complexeigenaren en verzorgt oefeningen.
De gemeente heeft in 2019 acht vrijwillige woonadviseurs geworven die ouderen gaan adviseren over verbeteringen aan hun woning. Deze woonadviseurs starten in 2020.
Er is speciaal voor ouderen een website gelanceerd: www.langerthuiswonen.zaanstad.nl.
Bovendien is een folder opgesteld en verspreid met informatie en tips over veilig wonen en financiën.
Partners binnen de in 2018 opgerichte lokale Alliantie Veilig Financieel Ouder Worden geven voorlichting aan ouderen over financiële veiligheid

Bereikbaarheid voorzieningen

In de gebiedsontwikkeling MAAK.Zaanstad en in de uitvoeringsagenda Wonen hebben wij randvoorwaarden meegegeven aan de plekken, waar voor ouderen gebouwd wordt. We bouwen alleen woningen voor ouderen als daar nu of in de toekomst voorzieningen komen op het gebied van openbaar vervoer, ontmoeting, gezondheid en dagelijkse boodschappen.

4. Welvarende Stad

Ambities
Ondernemerschap is nauw verbonden met de Zaanstreek. Al eeuwenlang spelen we een belangrijke economische rol, lokaal, regionaal en internationaal. Ook in de toekomst willen we dat Zaankanters kunnen wonen én werken in hun eigen streek. Daarom investeren we in onze relaties met ondernemers en het stimuleren van duurzame werkgelegenheid.

Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt
Te veel Zaankanters staan nog langs de kant omdat ze geen werk hebben en in de bijstand zitten. Met hen gaan we persoonlijk in gesprek om ze werk-fit te maken. Om ze daarna van broodbaan naar droombaan te begeleiden. Dat vraagt om een onderwijsaanbod dat aansluit op wat ondernemers nodig hebben. Daarom verbeteren we de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt.
Genoeg cultuur voor een groeiende stad
Een groeiende stad vraagt ook om een breed en goed aanbod van voorzieningen. Van culturele organisaties, broedplaatsen, beter en hoger onderwijs en toeristische trekpleisters. En met financiële hulp voor wie dit zelf niet kan betalen. Onze culturele ambities leggen we vast in een langetermijn cultuurvisie .
Werkgelegenheid behouden
Ondernemen zit in het DNA van Zaanstad. Van oudsher is dit een regio waar bedrijven zich vestigen. We zorgen ervoor dat er ruimte blijft voor bedrijven die zich in Zaanstad willen vestigen. We stimuleren sectoren die bijdragen aan werkgelegenheid om meer banen te creëren. Behalve aan de traditionele voedingsindustrie geven we ruimte aan bedrijven met een duurzame bedrijfsvoering en aan innovatieve bedrijven, startups en broedplaatsen.

Wat hebben we bereikt?
Steeds minder Zaankanters staan langs de kant. Onze ambitie om het aantal bijstandsgerechtigden met minimaal 350 mensen terug te brengen, zodat meer mensen werken of meedoen, hebben we gerealiseerd. Bijna 40 procent hiervan stroomde uit naar werk. We hebben deze opgave binnen het rijksbudget kunnen uitvoeren. Bovendien hebben we 44 mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, die additioneel werkzaam waren bij wijkbeheer en onderhoud, begeleid naar vast werk.

Toch blijven er mensen die niet mee kunnen doen. Voor hen hebben we het uitvoeringsprogramma armoede vastgesteld en een begin gemaakt met de uitvoering. We richten ons vooral op werkende armen, kinderen in armoede en de schuldenaanpak.

Op de arbeidsmarkt lukt het ons steeds beter om bedrijven aan ons te binden en bestaande bedrijven voor Zaanstad te behouden. Voorbeelden zijn onder meer Tony Chocolonely, Zuiver, Royal Huisman en diverse nieuwe hotels.
In het stadshart Zaandam hebben we in 2019 de bedrijfsinvesteringszone (BIZ) gerealiseerd. In dit gebied dragen 300 ondernemers inmiddels bij aan gezamenlijke marketing, onderhoud, evenementen, groen en feestverlichting. In andere gebieden is en wordt onderzocht of een BIZ daar ook kan bijdragen aan saamhorigheid en ‘een plus’ in het gebied.

Het was een lang gekoesterde wens van ondernemers en gemeente om meer aandacht te geven aan de kansen die techniek biedt voor onze stad. De samenwerking tussen overheid, ondernemers en onderwijs heeft inmiddels geleid tot een locatiebesluit voor ZaanCampus. Onder de naam Zaancampus werken we aan verschillende vormen van techniekonderwijs, die beter aansluiten bij de wensen van de ondernemers. Zo vergroten we het aanbod van gekwalificeerd technisch personeel.

De economische groei betekent dat Hoogtij vol raakt. Bij de uitgifte hebben we gestuurd op duurzaamheid. Concreet betekent dit onder meer dat Hoogtij goede mogelijkheden biedt voor een warmtenet, gasloze bedrijfsvoering en schoon logistiek containervervoer. Door de aanleg van fietspaden is het bedrijventerrein ook goed bereikbaar voor fietsers.

We zien onderwijs en talentontwikkeling van kinderen steeds meer als dé motor om kansenongelijkheid tegen te gaan. In dat perspectief hebben we samen met het onderwijs de jeugdteams doorontwikkeld. De behoefte aan hulp vanuit scholen specifieker gemaakt. Op zes scholen zijn proeftuinen gestart. Daarbij gaat het om het primair, voortgezet onderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs.
In 2019 is uitvoering gegeven aan het Regionaal Taalakkoord Zaanstreek Waterland, dat laaggeletterden effectieve hulp moet bieden.   
Om het lerarentekort terug te dringen hebben we samen met de schoolbesturen in het primair onderwijs een plan voor zowel de korte als lange termijn opgezet. Dit is gericht op een integrale aanpak, waar ieder vanuit zijn eigen rol en verantwoordelijkheid aan bijdraagt.

In inspirerende sessies met culturele organisaties, verenigingen, jongerengroepen, bewoners en de raad hebben we  een nieuwe koers voor de komende jaren bepaald. In juni 2019 is de nieuwe cultuurvisie ‘Zaanstad Bruist!’ vastgesteld. Eind 2019 is vervolgens de uitvoeringsagenda voor 2020 vastgesteld. Het accent ligt op het in orde brengen van het culturele basisaanbod maar ook op het treffen van voorbereidingen voor nieuwe activiteiten en samenwerkingsverbanden (bijv. met organisaties in het sociale domein) vanaf 2021.

5.Veilige stad

Ambities

Criminaliteit en overlast pakken we in Zaanstad hard aan. We kijken niet weg bij problemen, maar doen er wat aan. Daarmee willen we het veiligheidsgevoel van inwoners vergroten.

Zaanstad pakt criminaliteit en overlast hard aan
In enkele Zaanse wijken zijn hardnekkige problemen op het gebied van drugs, overlast, verloedering en ondermijnende criminele activiteiten. De gemeente Zaanstad accepteert criminaliteit en overlast niet en bestrijdt deze actief en voortvarend, samen met politie en justitie en andere partners in de stad zoals woningcorporaties. Ook ondernemers en inwoners kunnen helpen door verdachte situaties te melden.  
Lik-op-stukbeleid
We zetten actieve en gebiedsgerichte handhaving in. Waar de wet wordt overtreden, wordt lik-op-stukbeleid toegepast. De gemeente sluit drugspanden en pakt huisjesmelkers en criminele ondernemers aan. Ook besteedt handhaving extra aandacht aan bijvoorbeeld bijstandsfraude, woonfraude en uitbuiting.
Veiligheidsgevoel vergroten
Daarnaast wil de gemeente het veiligheidsgevoel van ondernemers en bezoekers vergroten. Dit willen we niet alleen doen door te handhaven, maar ook door preventief op te treden. Zo willen we voorkomen dat met name jongeren hun heil zoeken in crimineel gedrag. Hoe? Door vroegtijdig risicovol gedrag te signaleren, maatschappelijke voorzieningen te verbeteren, te investeren in onderwijs en werk en zorg te bieden waar nodig.

Wat hebben we bereikt?

De problematiek rond veiligheid is omvangrijk en stevig. De leidraad voor onze keuzes en prioriteiten is een aantal programma’s: Programma Ondermijning, Pact Poelenburg, het integraal veiligheidsplan en de reguliere cyclus van het beleidsprogramma Veilig Toezicht en Handhaving 2019-2021 in combinatie met de jaarlijkse uitvoeringsprogramma’s hiervan.
We hebben een intensieve samenwerking met politie, justitie en andere partners, zoals het Regionale Informatie en Expertise Centrum (RIEC) en de belastingdienst. Informatiedeling en bewustwording zijn hierbij cruciaal. In 2019 zijn gerichte acties ondernomen ten aanzien van overlastgevende jongeren, fraude en ondermijning.

Herrieschoppers   
Om overlast tegen te gaan is onder regie van Zaanstad gestart met de ‘075 aanpak’, met zowel een preventieve als repressieve benadering. Het doel is om te voorkomen dat overlastgevende jongeren (herrieschoppers) afglijden naar de criminaliteit of als voorbeeld worden gezien door jongere broertjes of zusjes. We doen dit samen met talloze ketenpartners (onder meer jeugdreclassering, OM, raad voor de kinderbescherming). In de zomer van 2019 is gestart met de uitvoering van een communicatieplan, waaronder de lancering van de website https://075aanpak.zaanstad.nl. De boodschap aan jongeren is: ‘Kies voor je toekomst!’

Fraude
We werken volgens de LSI-aanpak (Landelijke Stuurgroep Interventieteams in samenwerking met de Belastingdienst, UWV, SVB, IND, inspectie SZW). Met het project Aanpak Brandaris hebben we gerichte controles uitgevoerd om enerzijds misstanden als belasting-, uitkerings- en woonfraude op te sporen en anderzijds waar nodig zorg en ondersteuning te bieden.

Handhaving en veiligheid
Op handhaving en veiligheid hebben meerdere acties plaatsgevonden. Zo wordt handhavend opgetreden tegen het onjuist aanbieden van afval. In Poelenburg/Peldersveld is dit in samenwerking met HVC gedaan. Dit leverde 496 onjuist aangeboden afvalzakken op, waarvan de eigenaar is gevonden en beboet.  Ten opzichte van 2018 nam het aantal gesloten drugspanden af van 46 tot 34 in 2019.  Jeugdboa’s worden ingezet om overlast op straat te voorkomen. Oneigenlijk gebruik van bijstand wordt gecontroleerd.  

Diverse vormen van handhaving worden integraal door de Burgemeester aangestuurd. In de Czarinastraat in de Russische Buurt, Zuiddijk en Burcht is ingegrepen met gebiedsgerichte handhaving.
2019 laat een daling zien van de High Impact Crimes: het aantal woninginbraken is in 2019 afgenomen van 31% ten opzichte van 2017. Ook is er een daling zichtbaar in het aantal overvallen in 2019: -26% ten opzichte van 2018.

Drugscriminaliteit en ondermijning
Binnen de gemeente zijn acties ondernomen om bewustwording rond ondermijning te vergroten. Zo was er een Dag van de Ondermijning en werden inwoners op straat op ondermijnende criminaliteit geattendeerd. Onder meer  konden zij ervaren hoe een XTC-lab of dumpplek ruikt. Bij vergunningsaanvragen hebben we Bibob-toetsen geïmplementeerd (deze worden in het eerste kwartaal 2020 geëvalueerd).
In 2019 is het coffeeshopbeleid vastgesteld. Tegelijkertijd is de aanvraag- en selectieprocedure voor de verdeling van vergunningen voor shishalounges bepaald.

Tenslotte neemt Zaanstad deel aan het Experiment gesloten coffeeshopketen (wiet pilot) van het Ministerie van Justitie en Veiligheid.

6.Duurzaam en groen

Ambities
Zaanstad bestaat uit prachtige dorpen en een stad. Uit stedelijk gebied en uit groen en water. Ook in de komende jaren willen we een prettige, groene en duurzame gemeente blijven.
Een stad zonder afval en zonder CO2-uitstoot
Zaanstad staat voor een ingrijpende duurzaamheidsverandering. We willen een stad zijn waarin de economie floreert omdat we slim omgaan met grondstoffen, lokaal energie opwekken en investeren in een aantrekkelijke groene stad. Een stad zonder afval en zonder CO2-uitstoot. Iedereen moet daarvan kunnen profiteren en naar vermogen aan bijdragen. Daarvoor is het nodig dat bedrijven, maatschappelijke organisaties, inwoners én overheid samen afspraken maken.
Afval scheiden en gasloos wonen
Er moet veel gebeuren. Woningen, bedrijven, organisaties en de gemeente zelf moeten minder energie gaan verbruiken. We moeten overstappen naar andere energiebronnen. Alle nieuwbouwwoningen worden nu gasloos gebouwd. We starten met de aanleg van een warmtenet in Zaandam-Oost. Dit gaat ruim 2000 bestaande woningen gasloos verwarmen. Ook zetten we in op het goed scheiden van afval, zodat er minder restafval verbrand hoeft te worden. Dat is goed voor het milieu én de portemonnee.
Zuinig met de natuur
We willen zuinig omgaan met de natuur en aanwezige dieren. Hiervoor lopen we de achterstanden van het onderhoud aan de openbare ruimte in en stimuleren we inwoners en bedrijven die zelf een rol willen spelen in het mooi houden van hun buurt. Ook zorgen we ervoor dat we binnen de stad voldoende groen houden. Daarbij valt te denken aan dak- en geveltuinen. Die zorgen voor een prettige woonomgeving. Bovendien helpen ze bij veel regen om onze voeten droog te houden en bij extreme hitte om het hoofd koel te houden.

Wat hebben we bereikt?

Energietransitie
We benaderen de energietransitie vanuit de wisselwerking tussen economie, ecologie en de wensen van de samenleving. De samenwerking met partners als woningcorporaties, bedrijven en collectieve maatschappelijke initiatieven is essentieel om een klimaatneutrale stad te worden. Op meerdere thema’s vinden activiteiten plaats gericht op de middellange dan wel lange termijn. Tegelijkertijd kiezen we voor maatregelen die effecten opleveren op korte termijn.

Een belangrijke mijlpaal eind 2019 was het bereiken van het Zaans Klimaatakkoord 1.0 met inwoners en partners uit de samenleving. Dit is een bundeling van initiatieven van de stad en vormt de basis voor een nieuwe reeks verdiepende Klimaattafelgesprekken in 2020.

Grote industriële bedrijven hebben vorig jaar een overeenkomst ondertekend om samen met de gemeente stappen te zetten in de energietransitie. Onderzocht wordt welke energiebesparende maatregelen bij bedrijven getroffen kunnen worden. Bedrijven worden actief benaderd. Er zijn 30 scans uitgevoerd en de Green Business Club Zaanstad heeft een CO2-café georganiseerd.
In het kader van de in 2019 afgekondigde informatieplicht (Wet milieubeheer) hebben bedrijven voor 1 juli 2019 moeten melden welke energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van 5 jaar zij hebben getroffen. 324 bedrijven hebben zich gemeld. De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) heeft op basis van de verkregen informatie een dashboard ontwikkeld. Hierdoor kan de handhaving gerichter worden ingezet.

Met de uitvoering van de industrieagenda met het bedrijfsleven beogen we bedrijven te verbinden aan de opgaven van de stad. Voorbeelden hiervan zijn:

• het terugdringen van verpakkingsmaterialen
• energiebesparing
• elektrisch vervoer voor onder meer bevoorrading, bouwlogistiek, pakketbezorging

In 2019 zijn zowel energiecoaches als klimaatcoaches opgeleid. Klimaatcoaches zijn in het leven geroepen na een motie en voeren bredere gesprekken over duurzaam leven met de straat/buurt/wijk. Een deel van de woningeigenaren is in 2019 tijdens informatieavonden en Energiecafés geïnformeerd over collectieve inkoopacties en energetische verduurzamingsmaatregelen.

We stimuleren verduurzaming van eigen woningen voor mensen die dat niet kunnen betalen. We hebben daarvoor het financieel instrumentarium funderingsherstel uitgebreid. De Stappensubsidieregeling verduurzaming Zaanse woningen 2019-2021 bestaat uit twee delen: de reguliere verduurzamingsacties en verduurzamingsacties die met funderingsherstel gepaard gaan. Met name voor de reguliere verduurzamingsacties worden veel aanvragen gedaan.
In 2019 is in het kader van de Herstructurering en intelligent ruimtegebruik bedrijventerreinen Noord-Holland (HIRB) door de provincie een subsidie van €100.000 toegekend voor de realisatie van 1666 zonnepanelen op het bedrijventerrein Molletjesveer-Noorderveld. Met de realisatie van de panelen is een bedrag van € 400.000 gemoeid. De bedrijven investeren zelf € 300.000. De werkzaamheden zijn nog niet afgerond.

Om meer woningen en ondernemingen van het gas af te halen, is in februari 2019 de Warmtetransitie visie opgesteld. In de uitvoering is ten behoeve van het Warmtenet Zaandam-Oost in 2019 een biomassacentrale gebouwd.

Om energie te besparen en gebruik van hernieuwbare energiebronnen te stimuleren zijn een aantal maatregelen getroffen.
Zo is in het kader van het Duurzaam Meerjaren Onderhoudsplan het stadhuis voorzien van LED verlichting. Hiermee wordt tot 300.000 kWh (12%) in verbruik bespaard.
Ook voor verlichting in de openbare ruimte hebben we gekozen voor duurzame LED verlichting. De nota Openbare Verlichting hebben we daarvoor geactualiseerd.  
Er zijn stappen gezet om gemeentelijk vastgoed te verduurzamen.  Onder meer door renovatie (Slachthuisstraat 63, oude gymzaal) en zonnepanelen op daken van eigen vastgoed. Op ict-gebied is energiezuinigere hardware ingekocht.
Jaarlijks realiseren we circa 50 laadpalen. Eind 2019 waren er ongeveer 200 laadpalen in Zaanstad en hiermee lopen we op schema. De doelstelling is 220 nieuwe laadpunten in 2021.

Natuur en milieu
Klimaatadaptatie krijgt vorm in samenwerking met de bewoners. Klimaatbestendige maatregelen zijn bijvoorbeeld meegenomen in de planvorming vervanging openbare ruimte Schildersbuurt.
Verder worden langs de tracées Westzijde, Zuideinde, Lagedijk (tussen Guisweg en Gedempte Gracht) 18 bushokjes voorzien van een sedumdak. Ook
is er een website gelanceerd over de openbare ruimte waarop -voor bewoners- veel informatie over klimaatadaptatie te vinden is: www.buitengewoon.zaanstad.nl
In Zaanstad zijn ongeveer 400 initiatieven waarbij bewoners participeren in het onderhoud van de openbare ruimte (groenadoptie). In 2019 zijn twee nieuwe Tiny Forests in de nabijheid van scholen gerealiseerd.

Circulaire economie ‘afval bestaat niet meer’
Het Grondstoffenplan is in uitvoering. Het plan is in driekwart van de Zaanse wijken ingevoerd. Met de nieuwe manier van inzamelen neemt het restafval af en neemt het gescheiden afval van plastic verpakkingen, metalen verpakkingen en drinkpakken (PMD) toe.

We hebben beleid ontwikkeld met betrekking tot duurzaam inkopen en opdrachtgeverschap. Klanten worden verplicht onderzoek te doen naar de mogelijkheden van duurzaamheid van producten en diensten te verkennen en toe te passen waar financieel mogelijk. In 2019 is bovendien de adviseur duurzaam inkopen gestart om afdelingen te faciliteren en informeren over de mogelijkheden tot verduurzaming van de inkopen.

7. Krachtige kernen en wijken

Ambities

Iedere wijk zijn eigen gezicht
Zaanstad bestaat uit verschillende dorpen en wijken, ieder met zijn eigen gezicht. Wij dragen bij aan een samenleving waarin mensen naar elkaar omzien, betrokken inwoners ruimte krijgen voor het nemen van initiatief en iedereen mee kan doen.

Teams, buurthuizen en vrijwilligers in de wijken
Zo helpen we onze zelfstandige buurthuizen hun rol optimaal te vervullen. We kijken waar professionals van de sociale wijkteams en vrijwilligers een bijdrage kunnen leveren aan fijne wijken en kernen. We waarderen vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties die zich inzetten.

Iedereen gelijk, iedereen een kans
Zaanstad is een regenboogstad waar iedereen zich welkom moet voelen. Daarom actualiseren we de Anti-discriminatienota en zetten we ons in om de veiligheid en acceptatie van LHBTI-inwoners te vergroten.
Iedere plek in Zaanstad is anders. Daarom kijken we goed wat elke wijk nodig heeft. Wij zetten als gemeente in op een gelijke startpositie voor iedereen. We zetten extra in op plekken waar het risico groot is dat er kansenongelijkheid ontstaat. Zo is er een plan om de wijken Peldersveld en Poelenburg duurzaam te verbeteren.

Wat hebben we bereikt?
Iedereen moet mee kunnen doen aan de samenleving. Iedereen moet daarvoor gelijke kansen krijgen, of het nu gaat om jongeren, vrijwilligers, LHBT’-ers of wijkbewoners die zich inzetten voor hun medebewoners en hun wijk. Op diverse fronten hebben wij de afgelopen periode hard gewerkt om dit te realiseren. Dat hebben we niet alleen gedaan, maar samen met onze inwoners, maatschappelijke organisaties en buurgemeenten.  

In Zaanstad Noord stellen we jongeren van 14 tot en met 27 jaar in staat om hun talent te ontwikkelen en ervaring op te doen bij verschillende bedrijven en organisaties. Dit project Local Heroes’) doen we onder de noemer ‘maatschappelijke diensttijd’. We werken hiervoor samen met de gemeenten Wormerland en Oostzaan, met Stichting Young Leaders, ’t Lokaal en andere organisaties.
Van het rijk hebben we een bijdrage van bijna 1 miljoen euro ontvangen om de komende twee jaar zo’n 190 jongeren te helpen.

Dat we een inclusieve samenleving belangrijk vinden blijkt ook uit onze inspanningen voor de LHBTI-groepen. Eenieder mag zijn wie die is en we dragen bij aan een sterker netwerk van deze groep. Hiervoor actualiseren we jaarlijks het LHBTI plan om te kijken of we nog de goede dingen doen en spannen ons onder meer in voor de Zaanpride, Paarse Vrijdag en opbouw van het Zaans Regenboognetwerk.

Omdat we nog niet alle doelgroepen bereiken zijn we gestart met het ‘Samen zijn wij Zaanstad’-overleg. Dit is een structureel overleg van gemeente, politie, kerken en migrantenorganisaties met aanwezigheid van de burgemeester, de wethouder integratie en de politiechef. Het doel is ideeën te genereren, ons handelen kritisch te volgen en contacten proberen te leggen met doelgroepen die  heel moeilijk te bereiken zijn.

We kunnen niet zonder onze vrijwilligers en laten veelvuldig onze waardering blijken. Met ‘Zaankanters voor Elkaar’ binden en borgen we vrijwilligers. We ondersteunen hen bijvoorbeeld met de Vrijwilligersschool en intervisie-training voor vrijwilligerscoördinatoren. Maar we organiseren ook een vrijwilligersfeest, faciliteren NL Doet en ondersteunen in het bouwen en onderhouden van netwerken.
Tijdens het jaarlijkse Vrijwilligersfeest in december waren 300 vrijwilligers aanwezig. Op deze feestelijke bijeenkomst werden 65 wijkwaarderingen uitgereikt aan vrijwilligers en initiatiefnemers van maatschappelijk activiteiten.

Pact Poelenburg 2020-2024 is gereed gekomen en begin 2020 ondertekend door 24 partijen. Met het pact zetten we de al eerder ingezette interventies in de wijk voort zoals:
o   Jongerenwinkel, met allerlei mogelijkheden voor talentontwikkeling
o   Verlengde leertijd op alle zeven basisscholen
o   Extra huiswerkondersteuning
o   Inzet van een brugfunctionaris als schakel tussen ouders en scholen
Inmiddels zijn de afgelopen periode 350 mensen uit de bijstand geholpen.   

Om de kracht van de buurt te versterken hebben we het proces om de samenwerking te versterken tussen sociale wijkteams, wijkmanagers , buurthuizen, en andere maatschappelijke partners voortgezet. Na de laatste aanbestedingsronde van de wijkteams is in drie wijken (Wormerveer, Zaandam Zuid en Assendelft) gestart met de ontwikkeling van gezamenlijke wijkplannen.

8. Bereikbaar bestuur

Ambities
In Zaanstad stellen we onze inwoners centraal. We waarderen initiatieven vanuit de samenleving en kijken altijd naar mogelijkheden om die te faciliteren.
Bereikbaar en dienstverlenend
Het is onze ambitie als bestuur om altijd in gesprek te zijn met inwoners, ondernemers en organisaties. Over initiatieven voor onze gemeente, maar ook over plannen en ideeën die wij voor Zaanstad hebben. Voorbeelden hiervan zijn MAAK.Zaanstad of de gesprekken met inwoners die we tijdens onze eerste 150 dagen hebben gevoerd.

Een mooier Zaanstad door samenwerking
Als bestuur hechten we waarde aan een goede samenwerking met de raad en de raadsfracties. Gericht op wat er toe doet, met respect voor elkaars meningen. Voor veel zaken moeten we samenwerken met andere overheden. Niet alleen onze buurgemeenten, maar ook de regio Amsterdam of de provincie Noord-Holland. We zoeken hen actief op om zo tot een mooier Zaanstad te komen.

Begrijpelijke en toegankelijke dienstverlening
We willen dat onze dienstverlening begrijpelijk en toegankelijk is. Er is een goede digitale informatievoorziening via de website. Voor ouderen of inwoners die niet digitaal vaardig of minder geletterd zijn, is er ook persoonlijke dienstverlening. In de dienstverlening is privacy een belangrijk onderwerp.
Ondernemers moeten de gemeentelijke diensten ook makkelijk en goed kunnen bereiken, zodat zij worden ontlast en beter worden bediend. Ook werken we eraan om de vergunningverlening sneller te laten verlopen.

Wat hebben we bereikt?
We hebben de inhoud van het eerste coalitieakkoord in 2018 besproken met onze partners in de stad op de zogenaamde 150 dagen-bijeenkomsten. Vervolgens hebben wij bestuurlijke antwoorden geformuleerd op de vele ideeën, suggesties en vragen van de stad en deze met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties gedeeld en besproken. Die uitkomsten hebben we betrokken bij de besprekingen over de voortgang van het coalitieakkoord.
Ten aanzien van specifieke stedelijke opgaven zijn inwoners, ondernemers en organisaties in Zaanstad nauw betrokken bij het opstellen van onder meer de cultuurvisie, de omgevingsvisie  en de ontwikkeling van een gebiedsperspectief in het kader van MAAK.Zaanstad.

Voor vele stedelijke opgaven werken we samen met andere overheden. Zo hebben we gekozen voor meer inhoudelijke samenwerking met Amsterdam (onder meer via de gezamenlijke Regiodeal ZaanIJ). In dit kader hebben we € 7,5 miljoen cofinanciering van het rijk ontvangen. Die middelen zetten we samen met onder meer de provincie Noord-Holland, en de gemeenten Amsterdam en Oostzaan in voor veiligheid, sociale verbindingen (zoals verbinding onderwijs-arbeidsmarkt) en fysieke (fiets)verbindingen.  

Het goed afhandelen van klachten heeft veel aandacht gekregen. We hebben gewerkt aan verbetering in de benadering van inwoners. Ook hebben we geschaafd aan de communicatie met Zaankanters, zowel schriftelijk (zoals Helder Zaans) als mondeling (zoals ‘Hoe voer ik een moeizaam gesprek’) communicatie.
Klachten hebben ons geleerd waar verbeteringen mogelijk zijn. Als het even kan, passen we werkprocessen erop aan om meer (menselijk) maatwerk te leveren.
Door versterking van samenwerking binnen en buiten de organisatie, zoals WMO-partners kunnen we ook klachten voorkomen of beter afhandelen.

Samen met inwoners testen we regelmatig onze website. Daarmee houden wij ons aan alle wettelijk verplichte regels van het rijk. Verbeteringen die de website gebruiksvriendelijker maken, voeren we meteen door. Meldingen openbare ruimte kunnen nu sneller en eenvoudiger. Verder zijn teksten van webformulieren verbeterd volgens de regels van Taalniveau B1 voor overheidssites.

Het gemeentearchief ontsluit steeds meer cultureel erfgoed. Dank zij vele vrijwilligers hebben we voortgang geboekt in de digitalisering. Zij hebben 14.380 foto’s in de beeldbank beschreven. Ook zijn via het crowdsourcing platform Velehanden.nl 15.000 historische briefhoofden van Zaanse bedrijven beschreven.

Personeel en organisatie

Ambitie
Schaalsprong

Zaanstad staat voor een sprong naar een andere schaalgrootte. Deze schaalsprong betekent ook iets voor de relatieve omvang van de organisatie. Tegelijkertijd draagt het college de organisatie op efficiënt en zuinig te werken.

Wat hebben we bereikt

Onderstaande tabellen geven aan hoe hier in de afgelopen jaren invulling aan is gegeven.
De organisatie is gegroeid in fte ten opzichte van 2018 maar we blijven onder de benchmark van de 100.000 + gemeenten.

*Exclusief 17,7 FTE die per 1 april 2019 overgegaan zijn naar Werkom

Goed werkgeverschap
De man/vrouw verdeling bij Zaanstad is exact 50/50. De gemiddelde leeftijd bij Zaanstad is 46,8 jaar. Bij andere gemeenten is dit 48,2 jaar (Benchmark A&O fonds 100.000+ gemeenten (excl. G4) 2018). Het college heeft de ambitie uitgesproken vijf procent van het personeelsbestand (omgerekend ca. 58,2 fte) te reserveren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. In 2019 is zelfs 74,2 fte ingevuld door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Hiermee voldoet Zaanstad in ruime mate aan de gestelde doelstelling.

[1] Participatiebanen vallen onder de Quotumwet. Onder de Quotumwet vallen:
- Arbeidsbeperkten die niet zelfstandig het wettelijk minimumloon kunnen verdienen
- Wajongers met arbeidsvermogen
- Mensen met een Wsw-indicatie (ook op de wachtlijst)
- Mensen met een Wiw-baan/ ID-baan
- Mensen met een medische beperking van voor hun 18e verjaardag of tijdens studie, die zonder voorziening geen wettelijk minimumloon kunnen verdienen

Inkoop en SROI

Er is een stijgende lijn om bij Europese aanbestedingen te komen tot duurzame uitkomsten. In 2019 is er 48 keer Europees aanbesteed, waarvan 7 hebben geleid tot significante duurzame uitkomst. Voorbeelden: afval openbare ruimte, kleine woningaanpassingen, herinrichting Joke Smitsingel.
In 2018 hadden 51 Europese aanbestedingstrajecten in 4 gevallen dit resultaat.

In 2019 zijn op de ingekochte contracten SROI afspraken gemaakt ter waarde van 3,4 miljoen euro. De totale opdrachtwaarde van de contracten met een SROI verplichting was 72,5 miljoen.
We zien een licht stijgende lijn wat betreft het nakomen van de gemaakte SROI afspraken. Van 77% in 2017 en 2018 naar 78% in 2019. Het genoemde percentage over 2019 zal in de loop van 2020 toenemen. Door de overstap naar WIZZR (de nieuwe monitoringstool voor SROI) in 2019 zijn nog niet alle data verwerkt en kan nog niet over de volledige invulling van 2019 gerapporteerd worden.
Een voorbeeld van SROI invulling is het contract voor inhuur van landmeetkundige diensten. Hier is een SROI verplichting van 5% op de opdrachtsom afgesproken. Dit is ingevuld door 3 structurele plaatsingen van werkzoekenden met een bijstandsuitkering op vacatures als assistent-landmeter

Minder afhankelijk van inhuur

 Zoals in onderstaande grafieken weergegeven is het percentage inhuur ten opzichte van de totale bezetting in FTE met 2,1% gedaald ten opzichte van 2018 (12,6% versus 14,7%). Ook de inhuurkosten als percentage van de totale salariskosten zijn gedaald van 18,9% in 2018 naar 15,2% in 2019. Gemiddeld gaven de 100.000+ gemeenten in 2018 21% van hun totale salarisbudget uit aan inhuur (A&O Fonds).